Во шокантен потег, францускиот претседател Емануел Макрон повика на одржување на предвремени парламентарни избори во следните 30 дена.Откако доживеа понижувачки пораз од десното Национално собрание (РН) на Марин Ле Пен на изборите за Европскиот парламент, Макрон неочекувано најави предвремени избори во неделата вечерта.Според вообичаено точните проекции, центристичката листа на Макрон, предводена од европратеничката Валери Хејер, освои меѓу 14,8 и 15,2 отсто во европската анкета, помалку од половина од 32 до 33 отсто забележани од РН, чиј водечки кандидат беше претседателот на партијата Џордан. Бардела со 28 отсто.Макрон е реизбран во 2022 година, па не може да се кандидира на следните претседателски избори, кои ќе се одржат во пролетта 2027 година, пишува „Гардијан“. Потоа доби 58,55 отсто од гласовите и ја победи Ле Пен, која освои 41,45 отсто.Кои се причините на Макрон за овој потег?Тој рече дека одлуката е „сериозна и тешка“, но дека не може да се помири со фактот дека „десничарските партии напредуваат насекаде на континентот“. Тој го опиша како „чин на доверба“, наведувајќи дека има доверба во француските гласачи и во „капацитетот на францускиот народ да го направи најдобриот избор за себе и за идните генерации“.
Adresse aux Français. https://t.co/sqVqfH3gXy— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) June 9, 2024
 Имам доверба во нашата демократија, да дозволиме суверениот народ да го каже своето. Ја слушнав вашата порака, вашата загриженост и нема да ги оставам без одговор – рече Макрон.Центристичката коалиција на францускиот претседател го загуби парламентарното мнозинство на изборите во 2022 година и оттогаш се сврте кон донесување закони без гласање во собранието, користејќи контроверзна уставна направа позната како 49/3, според Гардијан.Аналитичарите долго време предвидуваа дека тој ќе се соочи со тешкотии во парламентот по тешкиот пораз од РН на европските избори, што потенцијално ќе вклучи колапс на владата.Ризичен потегСепак, неговиот драматичен потег е голема коцка – неговата партија би можела да претрпи уште поголеми загуби, ефективно да го отежне остатокот од неговото претседателствување и потенцијално да и даде на Ле Пен уште поголема моќ. Претседателот го претстави како егзистенцијален избор за француските гласачи – „дали навистина сакате да ве управува екстремната десница“, пишува „Гардијан“.Се чини малку веројатно дека тој смета на обезбедување мнозинство – Републиканскиот фронт, кој го блокираше напредокот на РН во минатото, ослабе речиси до степен на исчезнување, а популарноста на Макрон постојано опаѓа, пишува весникот.
Повеќето аналитичари, сепак, предвидуваат дека – иако екстремно десничарската партија би можела да се појави со повеќе пратеници – мала е веројатноста да освои доволно пратенички места за да освои мнозинство, што значи дека следниот парламент би можел да биде уште похаотичен и неефективен од сегашниот. Можеби оди на неутрализирање, т.н. „ефект на соживот“.Имено, доколку РН постигне добар резултат и, на пример, на Бардела му биде понудена функцијата премиер, две и пол години во владата можеби ќе бидат доволно време екстремната десница да стане непопуларна, пишува „Гардијан“.– Подготвени сме да ја поставиме земјата на нозе. Подготвени сме да ги браниме интересите на францускиот народ – рече Ле Пен.Има ли преседан за предвремено разрешување на претседателот?Претходните претседатели, исто така, го распуштија парламентот – вклучително и во 1962, 1968, 1981 и 1988 година, кога претседателскиот мандат беше седум години, а парламентот само пет, што значи дека шефот на државата често се соочуваше со опозициско мнозинство во собранието.Тоа не секогаш им одеше во прилог – во 1997 година, тогашниот претседател на десниот центар Жак Ширак повика на вонредни парламентарни избори само левицата да го освои мнозинството, што му остави да издржи уште пет години „кохабитација“.Оттогаш, ниту еден претседател не го распушти парламентот, делумно поради тоа што претседателските и парламентарните мандати беа синхронизирани во 2000 година, а гласачите оттогаш му дадоа на секој иден претседател парламентарно мнозинство – до реизборот на Макрон.