Володимир Зеленски бара поддршка од САД за формирање на трибунал, но експертите се прашуваат дали е можно руското раководство да се изведе пред лицето на правдата.

Од: Вирџинија Пиетромарчи

Украинскиот претседател Володимир Зеленски ги повика САД да го поддржат создавањето на специјален трибунал за судење на руското раководство за злосторство агресија во војната против Украина.

„Мирот е невозможен без правда, а правдата е невозможна без соодветна правна процедура“, рече Зеленски во пораката што ја испрати Андриј Јермак, шеф на претседателскиот кабинет на настанот организиран од Американскиот институт за мир во средата.

„Затоа е неопходно оваа мировна формула да формира специјален суд за злосторството на руската агресија извршена врз Украина“, додаде тој.

Апелот на Зеленски уследи по неколкумесечните напори на украинските претставници да лобираат во европските земји и во САД за формирање на специјален суд.

Честопати наречена „мајка на сите злосторства“, злосторството агресија се врши кога раководството на една земја незаконски употребува воена сила против друга земја. Во овој случај обвинети би биле рускиот претседател Владимир Путин и неговиот најтесен круг соработници.

Меѓународниот кривичен суд (МКС) не може да гони граѓани на земји кои не се негови членки, а Русија не е потписник.

Злосторствата тешко се поврзуваат со Кремљ

Наместо тоа, МКС ги истражува воените злосторства и злосторствата против човештвото извршени во Украина, кои е тешко директно да се поврзат со наредбите од Кремљ.

Сепак, некои експерти изразија сомневање за законитоста на специјалниот трибунал и загриженост за селективна правда.

Притисокот за специјален суд доби на интензитет минатата недела откако шефицата на Европската комисија Урсула фон дер Лајен го поддржа предлогот. Набргу потоа, Франција стана првата европска земја која јавно ја изрази својата поддршка. Балтичките држави и Холандија наводно го делат истиот став, но САД, Германија и Велика Британија изразуваат резервираност.

Фон дер Лајен рече дека специјалниот трибунал може да се формира само со поддршка на Обединетите нации. Бидејќи Русија има право на вето во Советот за безбедност на ОН поради нејзиниот статус на постојана членка, гласањето може да има шанса само во Генералното собрание на ОН.

Кремљ силно го отфрли предлогот, велејќи дека нема да има легитимитет.

Комисијата предложи две можности – независен меѓународен трибунал заснован на мултилатерален договор или „хибриден суд“ интегриран во националниот судски систем со меѓународни судии. Во двата случаи, благословот на ОН „би бил клучен“, се вели во документот на Комисијата објавен на 30 ноември.

Трибуналот ќе биде насочен кон мал број обвинети, вклучително и политичкото раководство на Русија и високи воени лидери, кои најверојатно ќе избегнат да се соочат со правдата на МКС, рече Филип Сендс, професор по меѓународно право на Универзитетскиот колеџ во Лондон, кој прв предложи создавање на специјален суд..

„Ја предвидував можноста за три до четири години да завршиме со неколку лица од ниско ниво обвинети пред МКС – но не и одговорни за злосторството“, изјави Сендс за Ал Џезира.

Приказ на „селективна правда“

Откако ја изнесе идејата за Трибуналот во напис во Фајненшл Тајмс , Сендс рече дека неочекувано добил голем број повици од експерти и лидери, вклучувајќи го и поранешниот британски премиер Гордон Браун. „И сега нацрт-предлогот циркулира во Генералното собрание на Обединетите нации“, рече тој.

Иако шансите Путин и другите високи руски функционери да се појават пред меѓународен суд во моментов се мали, Сендс верува дека тоа би можело да влијае на оние од потесниот круг на Путин.

„За мене, идејата за специјален трибунал е средство за цел, а не цел сама по себе“, рече тој.

Противниците на специјалниот трибунал велат дека тоа ќе ги пренасочи ресурсите од МКС и ќе ја поткопа неговата работа.

Главниот обвинител на МКС, Карим Кан, се спротивстави на идејата за трибунал, велејќи дека иако МКС не може да го гони Путин, на неговите високи функционери може да им се суди.

„Треба да избегнеме фрагментација и наместо тоа да работиме на консолидација“, рече Кан на годишниот состанок на чуварот на МКС во понеделникот.

Трибуналот, исто така, ќе бара голем напор на ЕУ за да добие поддршка меѓу земјите од глобалниот југ, кои би можеле да го гледаат како приказ на селективна правда, рече Макане Моис Мбенгуе, професор по меѓународно право на Универзитетот во Женева.

Резолуцијата на ОН во средината на ноември, со која се повикува Русија да и плати воени репарации на Украина, беше усвоена со 94 гласа за, 14 против и 74 воздржани.

„Толку голем број воздржани говори дека земјите не мора да се согласуваат Украина да добие посебен правен третман“, рече Мбенгу, кој исто така е претседател на Африканското друштво за меѓународно право, за Ал Џезира.

Инсистирањето да се формира трибунал против Москва, исто така, наиде на скептицизам од оние кои се прашуваат зошто истиот потег не е применет за решавање на други наводни меѓународни злосторства, вклучително и американско-британската инвазија на Ирак.

Преседанот што би го направил Трибуналот

Спротивно на тоа, 35 земји се воздржаа од гласање за резолуцијата на ОН со која се осудува руската анексија на четири територии на Украина.

Изгледите резолуцијата на ОН да биде усвоена со тенко мнозинство, исто така, ќе испрати негативна порака за поддршката на меѓународната заедница за Украина.

Поради оваа причина, одлуката на ЕУ јавно да го поддржи судот беше дочекана со одреден степен на иритација од страна на неколку земји-членки на ОН, особено меѓу земјите од Г7 кои беа загрижени дека гласањето на Генералното собрание ќе создаде „прекумерна поларизација меѓу глобалниот Југ и Северот“. изјави дипломатски извор запознаен со ова прашање.

Исто така, постои загриженост за преседанот што судот би го направил.

„Ако можете тоа да и го направите на Русија денес, можете да го направите и мене утре“, додаде изворот.

Исто така, постојат прашања за правната основа на опциите наведени од ЕУ и за вистинскиот ефект што би го имал Трибуналот. Сè уште не е јасно како Трибуналот би го решил прашањето за имунитетот на шефот на државата.

Понатаму, „телото нема да има поддршка од Советот за безбедност, што значи дека нема да има законски услов другите земји да соработуваат“, рече Ентони Дворкин, виш политички соработник во Европскиот совет за надворешни односи за човекови права и правда.

Како резултат на тоа, судската истрага би била „нешто што виси над Путин, но не нешто од што тој би морал многу да се плаши“, додаде тој.