Бројните тунели под Газа најмногу се користат за шверц на стоки од Египет и напади врз Израел.
Сепак, постои уште една подземна мрежа што израелските одбранбени сили колоквијално ја нарекуваат „Метро Газа“.
Тоа е огромен лавиринт од тунели, некои велат дека се протегаат со километри под земја, кои се користат за транспорт на луѓе и стоки, складирање ракети и муниција и сместување на командните центри на Хамас – сето тоа далеку од љубопитните очи на израелските авиони и дронови за надзор.
Во 2021 година, Хамас тврдеше дека изградил 500 километри тунели под Газа, иако не е јасно дали оваа бројка е точна или неточна. Ако е вистина, подземните тунели на Хамас би биле нешто помалку од половина од должината на системот на метрото во Њујорк, пишува CNN.
„Тоа е многу сложена и огромна мрежа од тунели на релативно мала област“, рече Дафне Ришмонд-Барак, професорка на израелскиот универзитет Рајхман и експерт за подземна војна. Не е познато колку мрежата на тунели го чини Хамас, кој владее со сиромашниот крајбрежен појас. Бројката е веројатно значајна и во однос на трудот и капиталот.
Важна алатка за војување
Газа е под копнена, морска и воздушна блокада од страна на Израел, како и египетска копнена блокада од 2007 година, и се верува дека нема доволно работна механизација што обично се користи за изградба на тунели длабоко под земја. Експертите велат дека работниците кои користат основни алатки веројатно ископале длабоко под земја за да изградат мрежа опремена со електрична енергија и армирана со бетон. Израел долго време го обвинува Хамас дека го пренасочува бетонот наменет за цивилни и хуманитарни цели за изградба на тунели.
Критичарите на Хамас исто така велат дека огромните трошоци на организацијата за тунелите можеле да бидат пренасочени кон цивилни засолништа или системи за предупредување како оние преку границата во Израел. Тунелите се атрактивна алатка за војување уште од средниот век. Денес, тие им нудат на милитантните групи како Хамас предност во асиметричното војување со негирање на некои од технолошките предности на понапредната војска како ИДФ.
Она што ги прави тунелите на Хамас различни од оние на Ал Каеда во планините во Авганистан или Виет Конг во џунглите во Југоисточна Азија е тоа што тие изградија подземна мрежа под една од најгусто населените области на планетата. Речиси два милиони луѓе живеат во 227 квадратни километри што го сочинуваат градот Газа.
„Тунелите секогаш се тешки за справување, во кој било контекст, дури и кога се во планинска област, но кога се во урбана област, тогаш сè е покомплицирано – тактички аспекти, стратешки аспекти, оперативни аспекти и, се разбира, заштитата што сакате да ја обезбедите за цивилното население“, рече Ришмонд-Барак.
По терористичкиот напад на 7 октомври во Израел, во кој загинаа најмалку 1.400 луѓе, главно цивили, ИДФ постојано тврдеше дека Хамас се крие внатре во овие премини „под куќите и во зградите населени со невини цивили од Газа“, претворајќи ги во жив штит. Во израелските воздушни напади оттогаш загинаа најмалку 2.670 Палестинци, соопшти во неделата Министерството за здравство на Газа.
Се очекува ИДФ да изврши напад врз мрежата на тунели во претстојниот копнеен упад во Газа. Израел започна копнен напад врз Газа во 2014 година за да се обиде да ги елиминира подземните премини. Во петокот, Израел предупреди околу 1,1 милион луѓе кои живеат во Газа да се преселат на југ пред можна операција. Критичарите велат дека таквата наредба е невозможно да се изврши на краток рок среде воена зона. Висок претставник на ОН за човекови права рече дека повикот за евакуација „ги пркоси правилата на војната и основната хуманост“.
Преместувањето на цивилите од градот Газа би помогнало побезбедно да се отстранат тунелите, но таквите операции би биле опасни, истакнува Ричемонд-Барак.
ИДФ може да ги направи тунелите привремено неупотребливи или да ги уништи. Според Ричмонд-Барак, бомбардирањето на подземните премини е обично најефективниот начин за нивно елиминирање, но таквите напади можат да влијаат врз цивилите. Јасно е дека технологијата сама по себе нема да биде доволна за да се запре подземната закана.
Израел потроши милијарди долари обидувајќи се да ја обезбеди границата со паметен систем опремен со напредни сензори и подземни ѕидови, но Хамас сепак успеа да изврши напад од копно, воздух и море на 7 октомври.
Ришмонд-Барак вели дека е потребен холистички пристап, кој користи визуелна интелигенција и граничен надзор, па дури и бара од цивилите да внимаваат на се што е сомнително: „Нема сигурно решение за справување со заканата од тунели. Не постои Iron Dome за тунели“.
