СОФИЈА. Бугарија, 23 мај 1906. – Македонското прашање е најблиску до срцето на оваа балканска престолнина со 90.000 жители, многумина од нив бегалци и емигранти од Македонија.
Секојдневните вести за борбите, убиствата и масакрот во вилаетите со нетрпение ги разгледуваат имињата и местата од оние за кои дури и најоддалечените области на покраината се врзани со крвни врски. Постојано преоптоварените четници (членови на четите или бандите) доаѓаат на лекување во јавните и приватните болници.
The Morning Press, Калифорнија, САД, 14 јуни 1906 година.
Историската ВМРО (Внатрешна македонска револуционерна организација) е формирана на 23 октомври 1893 година.
Во 1906 година, еден од водачите на ВМРО, Даме Груев, изјави за американскиот печат дека сака да воспостави „Социјалистичка Република“ Македонија без апсолутно никакви врски со Бугарија – тоа беше решена политика.
The Morning Press, Калифорнија, САД, 14 јуни 1906 година.
Редовно на градските ѕидини се појавуваат некролози со црна граница издадени од нивните роднини во Софија. Панахида, или богослужби за упокојување на душите на неодамна починатите, се неделна појава во сите цркви. Системот за курирска пошта на ВМРО како што се нарекува македонската организација, кој носи брзи и доверливи пораки од секаде во внатрешноста, ја заменува турската пошта исто како што направија комисиските трибунали и е една од нејзините најпопуларни карактеристики.
Со истите средства редовно се испраќаат пари за сиромашните семејства во внатрешноста. Системот е толку усовршен што еден пратеник во британскиот парламент неодамна беше однесен со чета низ проширен дел на Македонија – ноќе. Нивната желба за постигнување најдобар крај на зделката дава најголема нелагодност во одамна воспоставената колонија на шпанските Евреи, додека побарувачка за вестите предизвикаа основање на половина дузина дневни весници за исто толку години Македонската колонија упадна во сите професии и занаети; Нејзините корпорации речиси ја контролираат локалната политика; има близу 1000 претставници во офицерскиот кор на бугарската армија; а во секторите за правда, финансии и администрација, домородците се притиснати од емигрантите. Кабинетот на Xo е комплетен без државен министер за македонско извлекување, кој често е присутен, моќ зад тронот, со своите 20.000 Македонци.
Софија е навистина главен град на христијанска Македонија. Македонското движење доби на сила, како што македонската колонија се зголемуваше во број. Не е Бугарија таа што ги поттикнува Македонците, колку што Македонците имаат контрола врз Бугарија. Сегашната острина на прашањето беше постигната дури по деценија и пол пропаганда. Пионерскиот револуционер, мајорот Паница, кој ја предводеше брилијантната војска на Македонски доброволци…
The Macedonian movement has gained in measure, as the Macedonian colony mounted in numbers. It is not Bulgaria which is instigating the Macedonians, so much as it is the Macedonians who have got control of Bulgaria. The present acuteness of the question was not reached until after a decade and a half of propaganda. The pioneer revolutionist, Major Panitza, who led a brilliant troop of Macedonian Irregulars in the Serbo-Bulgarian war of twenty years ago, and who was executed on a charge of conspiracy by the redoubtable Premier Stamboloff.
Македонските доброволци во српско-бугарската војна од пред дваесет години, и кој беше погубен под обвинение за заговор од несомнениот премиер Стамболоф, беше гласот што плачеше во дивината во неговите напори да добие сослушување во земјата полудена поради проруската и антируската контроверза.
Самиот голем Стамболоф ги држел Македонците во строга репресија и негувал пријателска политика на постепено обединување со Отоманската империја. Дури по неговата смрт во 1895 година, во Мелник се случи првиот вооружен конфликт меѓу четите и турската војска. Бугарската војска беше вчудовидена и засекогаш е цементирана храброста на поранешните офицери Мутафеф и Начеф, кои ги најдоа своите гробови во пирамидата од турски трупови.
Тогаш добија Македонците ја добија превласта, и оттогаш ја држат. Грубите почетоци на револуционерната организација и нејзиното наивно искрено мото за припојување на Македонија кон Бугарија постепено се усовршуваа под стресот на околностите. Најтешката задача, да се всади незадоволство и таа соодветна мерка на самопочит која е потребна за да се доведе немиот роб на вооружен протест против грешките кои се трпат со векови, ја извршил учителот, со што неговата душа пламна од пишувањата романтично жедни за раната славна смрт на еден Бајрон или на Пушкин.
Егзархиската црква, додека полека ги собираше околу себе бугарските селани и ги ослободуваше од општествената доминација на грчките чорбаџии, направи работа прилично прифатлива за Турците, кои бараа предност во расните конфликти, без да се сомневаат во огромната латентна виталност на дотогаш прогонетите елементи. Сопствената револуционерна организација полека ги освојуваше учениците од редот на вжештените и непромислените, од недисциплинираните разбојници и од жртвите на пофлагрантни насилници, од башибозуците.
Во Софија, високиот македонски комитет ја ограничи својата активност на пропаганда на каузата меѓу рамнодушните сограѓани Бугари. Овде ожалостениот Хантчеф направи неверојатна работа. Со огнен јазик до кој беше убеден неговиот беспрекорен и симпатичен лик, тој најпрво победи на сослушувањето во националното Собрание чиј најречит лидер беше.
Темелите на најсовршената револуционерна организација со која Турција некогаш морала да се спротивстави беа поставени од подмладок избркан од воената академија во Софија поради непослушност. Прераната смрт на Госе Делчеф во Баница во пресрет на востанието од 1903 година беше сериозна загуба за внатрешната организација што тој ја создаде. Но, тивкото лидерство, темелноста и ригидната дисциплина што тој ја воспостави, навидум го надживеаја. Восхитувајќи се на ликот на некои протестантски четници од Банско, каде што мисионерите долго работеа, Делчеф еднаш извика „Да беше Македонија протестантска, одамна ќе беше слободна“. Строгата трезвеност и доброто однесување што го бараат мажите и неговата безмилосност кон какво било лабаво однесување, ја придобиле довербата на селаните, а Македонките набрзо станале најревносните помагачи и поттикнувачи на четите.
Во 1903 г. против желбите на внатрешната организација, преку рација направена од генералниот комитет во Софија, најпрво ја покажа моќта на организацијата за која дотогаш малку се слушаше. Турските гарнизони беа зголемени на вкупно 200.000. Педесет илјади бегалци избегаа за да се засолнат во Бугарија. Над 100.000 беа потпомогнати од англиската и американската помош во таа зима. Трошоците беа огромни. Но, многу локални ангажмани во кои неколку вооружени селани надминаа големи телата на турските војници им ја одржаа лекцијата на невооружените невини кои најмногу страдаа.
Линк кон целиот текст ТУКА
Пронајдете не на следниве мрежи:
