За повеќето лидери на НАТО, влезот на Финска и Шведска во Алијансата би бил причина за славење. Но, во алијансата има и еден „партибрејкер“, а тоа е турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган.

Радоста на Бајден брзо помина, кога лидерите на овие две земји објавија во Белата куќа дека ја напуштаат децениската неутралност и на тој начин, како што оценува „Њујорк тајмс“, го зададоа „последниот удар на напорите на претседателот Владимир Путин да ја поткопа Алијанса.” Затоа што и по шест месеци нордиските земји не добија зелено светло.

Благослов да влезат во Северноатлантскиот договор добија од 28 членки, додека Унгарија ги „пече на тивок оган“ и го одложува гласањето за почетокот на следната година.

Алијансата, сепак, има 30 членки, а последната, Турција, не се согласува на Шведска и Финска да им даде бланко билет за НАТО.

„Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган изрази приговори за планот, и како што стравуваат западните официјални лица, можеби ќе биде подготвен да го одложи за уште неколку месеци. Во кошмарно сценарио, тој може целосно да го блокира проширувањето на алијансата, бидејќи тоа мора да биде одобрено од сите членки.“, пишува „Њујорк тајмс“, оценувајќи дека лидерот на тој начин се обидува да добие што е можно повеќе отстапки од НАТО и од САД пред турските избори планирани за пролет.

На состанокот со неговите шведски и фински колеги во Вашингтон во четвртокот, државниот секретар Ентони Блинкен рече дека е уверен дека двете нации ќе бидат примени.

Ова, како што наведе, значително ќе ја прошири границата на НАТО со Русија и ќе му даде на Путин, според зборовите на Бајден, „токму она што не го сакал“ во справувањето со Западот за војната во Украина.

Заземајќи ја страната на нордиските земји, Блинкен тврди дека двете земји презеле конкретни чекори за исполнување на сите свои обврски, „вклучувајќи ги и оние поврзани со безбедносните грижи на нашиот сојузник Турција“.

Аналитичарите и официјалните лица кои ја коментираа оваа средба за „Њујорк тајмс“ се убедени дека зад маската на непречени дипломатски разговори се крие и посилен напор да се смири Ердоган.

Но, според овој весник, Ердоган ја „фиксирал“ поддршката на нордиските земји ПКК (Работничка партија на Курдистан) на курдската националистичка организација во Турција, која таа земја, како и САД и Европската унија, ја сметаат за терористичка група.

Турскиот лидер конкретно го впери прстот кон Шведска, обвинувајќи ја дека е „гнездо на тероризмот“ и побара екстрадиција на десетици припадници за кои тврди дека припаѓаат на оваа група.

Во вторникот, министерот за надворешни работи на земјата предупреди дека неговата влада сè уште чека финските лидери јавно да ветат дека ќе го укинат ембаргото за оружје што земјата и го наметна на Турција откако таа започна операција против курдските сојузници на РКК во Сирија во 2019 година.

Ердоган воспоставува доминација

Без разлика што се чини дека Турците непречено ќе го прифатат влезот на двете земји во алијансата, дел од аналитичарите со кои разговараше „Њујорк тајмс“ се оптимисти и сметаат дека Ердоган најверојатно ќе се согласи на проширување на НАТО, но дека на тој начин ја одредува политичката доминација над западните сојузници, со кои има тензични односи, како поради Курдите, така и поради врските со Путин.

„Турција на крајот ќе го ратификува проширувањето, но Анкара не чувствува временски притисок“, вели поранешниот функционер во турското Министерство за надворешни работи Алпер Чоскун, оценувајќи дека Ердоган можеби нема да добие сè што сака, но ќе се обиде да добие отстапки што може да се прикажат како производ на неговото „мајсторско лидерство и државничко дело“.

Тој оценува дека бомбашкиот напад во средината на ноември во Истанбул, кој и се припишува на РКК, им дал дополнителен легитимитет на барањата на Ердоган, особено во очите на јавноста.

Сонер Чагаптаи, директор на Турската истражувачка програма на Вашингтонскиот институт за блискоисточна политика, се согласува дека турскиот претседател на крајот ќе го одобри проширувањето на НАТО следната година, додавајќи дека лидерот пред тоа максимално ќе ја искористи својата уценувачка моќ.

Тој истакна дека Ердоган ги притиска Соединетите држави да му продадат модернизирани борбени авиони Ф-16 за да ги модернизира остарените турски воздушни сили и најави дека Бајден ќе изврши притисок врз Конгресот да се согласи. Во ова американско тело, сепак, има многу остри критичари кои би можеле да се спротивстават на оваа продажба, која, како што се наведува, дополнително ја зголемува политичката главоболка на Белата куќа, на која и се потребни токму овие авиони за Турција, може да биде „погонско гориво“ за забрзување на проширување на сојузот.

„Неуспехот на НАТО да постигне договор за прием на Шведска и Финска (кои се пријавуваат во тандем и велат дека нема да се приклучат еден без друг) ќе биде голема морална победа за Путин, кој напорно работи да го подели западниот сојуз. Некои шпекулираа дали можеби е подготвен да му направи таква услуга на рускиот лидер, бидејќи инвазијата на Украина некако ги зближи: руските пари помогнаа да се одржи финансискиот систем на Ердоган, а турската трговија со Русија порасна“. наведува „Њујорк тајмс“.

Чагаптаи додава дека ветото на Ердоган за членството на нордиските земји може да резултира и со раскинување со НАТО, што е преголема цена дури и за турскиот претседател.