Вчера на повеќе места во Србија продолжија серијата протестни собири со рекордна посетеност против Рио Тинто, соопшти Архивата на јавните состаноци.

Протест против ископ на литиум вечерва се одржа во Шабац, можеа да се забележат различни генерации. „Не за Рио Тинто, сакаме чист воздух и чиста вода“, е пораката на жителите на Шабац од денешниот протест.

„Самиот збор Рио Тинто, на шпански значи црвена река… може да се претпостави дека ќе има труење, вели самиот збор. Апсолутно ништо не вреди милијарди. Одиме во погрешен правец, наместо во земјоделие“, вели нашата соговорничка Анастасија Селениќ.

Протестот во Шабац завршува со протестен марш на граѓаните кои излегоа на улица затоа што се против ископ на литиум.

Жителите на Шабац побараа од властите да се донесе закон против ископувањето на литиум и бор. Сите мора да се изјаснат дали се против литиумот или не, дали е САНУ, црквата, директорите на училиштата или болницата, ќе биде една од пораките на протестот во Шабац.

„Стоп за Рио Тинто, стоп за ископ на литиум и бор, не смее да има партиски поделби“, е пораката на насобраните граѓани на Шабац кои протестираат против ископувањето на литиум.

Тие наведуваат, како што јави репортерот Н1, дека во долината Јадар има голем резервоар со вода за пиење кој не смее да биде загаден. Тие заедно со луѓето во Лозница бараат да се донесе закон против ископувањето на литиум и бор. Рокот од 40 дена кој им е даден на властите истекува на 10 август, а за тоа време се најавени порадикални мерки.

Со повеќе од 7.000 до 7.500 учесници (на 190.000-203.000 население), протестниот собир во Шабац стана најголемиот политички митинг во Србија оваа година, поголем од Сесрпското собрание во јуни, според Архивата на јавните собранија. Голема посетеност, пропорционално на бројот на населението, како и со оглед на тоа дека е во ек на сезоната на годишните одмори и летните горештини имаше и на протестот во Краљево со околу 2.700 присутни, а потоа Аранѓеловац со околу 1.500 присутни граѓани.

Граѓаните на Краљево се собраа на централниот градски плоштад во знак на протест поради најавата за експлоатација на литиум во Србија, како и издавањето под закуп на осум простории на аптеката Краљево на приватни лица, јави државната телевизија РТС.

На најмасовниот собир во последните десет години, локалниот активист на движењето „Не дамо Ибар“ („Не го даваме Ибар“) и советник во Собранието на Краљево Небојша Кованџиќ ги повика краљевчани да се спротивстават на ископувањето литиум во Србија, но и да се борат против, како рече, узурпација на институции, уништување реки и шуми и подземни истражувања во околината на Краљево.

Серијата протести уследи по одлуката на Владата на Србија на 16 јули да продолжи со изградбата на рудникот за литиум во долината Јадра, кој беше прекинат во 2022 година.

Одлуката уследи откако Уставниот суд на Србија на почетокот на овој месец одлучи дека властите во Србија ги пречекориле своите овластувања со запирање на проектот 2022 година. Проектот на Рио Тинто вреден 2,4 милијарди долари беше стопиран пред две и пол години по масовните еколошки протести.

Активистите и граѓаните, кои стравуваат дека проектот на британско-австралиската компанија Рио Тинто непоправливо ќе ги загади водата и почвата, во последните седум дена излегоа на улиците на повеќе од 10 градови и општини во Србија.

Во 2022 година, српската влада го запре проектот Рио Тинто вреден 2,4 милијарди долари, откако се соочија со масовни еколошки протести.

Во јули 2024 година, Уставниот суд на Србија пресуди дека властите во Србија ги пречекориле своите овластувања, а на 16 јули Владата донесе нова уредба со намера да и се врати правниот поредок „на државата пред декретот да биде прогласен за неуставен“.

Од понеделник, 22 јули, протести се одржуваат во Ваљево, Лозница, Грочка, Коцељева, Неготин, Ариље, Богатиќ и Крупње, покажуваат податоците на Архивата на јавни состаноци.

Граѓаните на Шабац и Аранѓеловац денеска ќе се приклучат на барањата за прекин на ископот на литиум.

Сепак, литиумот не е единствената причина поради која граѓаните се на улица – на некои места демонстрантите укажуваат на други еколошки проблеми во нивните градови, како што се загадувањето на воздухот, реките и езерата, како и отстранувањето на отпадот.