Под наслов „Лов по тајните бродови на Русија“, влијателниот „Политико“ прикажува сложена и интригантна приказна за тоа како меѓународните санкции наметнати на Русија поради нејзиниот напад врз Украина се заобиколуваат и прекршуваат.
Приказната започнува во Истанбул, на брегот на Босфорот – теснец со огромно геополитичко значење што го поврзува Црното Море со Медитеранот – од каде Јорук Исик ги набљудува и внимателно ги снима со својата камера бродовите кои пловат по Босфор, ТЕСНЕЦ што ги поврзува Русија и Украина со остатокот од светот повеќе од една деценија, пишува Јутарњи лист.
Секоја година низ овој теснец минуваат десетици илјади воени, контејнерски и транспортни бродови за жито.
- Опседнат сум. Не сакам да одам премногу далеку од брегот бидејќи се плашам дека нешто ќе пропуштам. Никогаш не знаеш што ќе се случи. Дури и кога имам слободно време или работа, седам на балконот за да можам да внимавам на поморскиот сообраќај во теснецот – вели педесет и двегодишниот научен соработник на Вашингтонскиот институт за Блискиот Исток.
Со упорно набљудување и фотографирање на бродскиот сообраќај долж бреговите на неговиот роден Истанбул, Исик, пишува Политико, собрал докази за напорите на Русија да набави санкционирана стока и воена опрема, а во исто време да го одржува извозот на нејзината енергија и земјоделски производи, што е профитабилни за увоз на забранети стоки.
- Поентата е да се открие што кријат овие бродови. Тие можат да ги исклучат уредите што ја следат навигациската рута или да ја лажираат својата позиција за да се изгубат во пространствата на Црното Море, но камерата не лаже – вели Јерук, додека беснее страшен воен конфликт меѓу руските и украинските сили километри северно од Истанбул. По инвазијата на Путин, западните земји воведоа широк спектар на санкции со цел да го прекинат протокот на стоки и материјали во Москва што може да се користат за воени цели.
Во меѓувреме, западните сојузници наметнаа правило за сите трговци со нафта дека не можат да купуваат руска нафта над 60 долари за барел, заканувајќи им се со строги казни за прекршување на ограничувањата.
Сепак, сите се свесни дека овие правила се прекршуваат и дека многу компании, но и посредници, се подготвени да ризикуваат казна бидејќи кршењето на санкциите е многу профитабилен бизнис.
- Многу е тешко да се следи што доаѓа од Европа во Русија и обратно. Имаме многу нецелосна слика за тоа како Русија се прилагодува на сè построгите санкции. И кога ќе воспоставите контрола, тие наоѓаат начин да ја заобиколат. Турција е порта за овој вид трговија, особено за европските стоки – тврди Ѓорѓе Волошин, експерт за заобиколување санкции.
Според статистичките податоци собрани од аналитичката платформа Trade Data Monitor, до која Политико имал пристап, Турција е петти најголем извозник во Русија. Само минатата година на Русите им испорачале стока во вредност од над 3,6 милијарди долари. Годинава голем дел од извозот е поврзан со машини и електронски компоненти – турскиот извоз на машини во Русија во првите шест месеци од 2023 година е зголемен за 200 отсто, а извозот на електронски компоненти за 183 отсто.
– Анкара изгради позиција каде што од една страна е посредник во конфликтот, а од друга ја користи својата исклучителна географска положба за да и овозможи на Москва да ги увезува стоките и материјалите што и се потребни. Таквата трговија ја чини Москва, но сепак е профитабилна за нив бидејќи се решени да победат во оваа војна на трошење – забележува Марија Шагина од Меѓународниот институт за стратешки студии.
Од почетокот на инвазијата, на светскиот пазар се појави таканаречената „флота во сенка“, составена од стотици (многу стари) танкери кои се користат за кршење на западните санкции, конкретно за транспорт на руската нафта што е купена по цени повисоки од максимално дозволените 60 долари за барел.
Оваа флота во сенка или флота „брод на духови“ и помага на Москва да собере доволно приходи за да ја финансира многу скапата војна во Украина. Бродовите на духови често ги исклучуваат своите транспондери (уреди за лоцирање) за да прикријат од каде всушност ја добиле нафтата што ја носат.
Откако Европската унија ги забрани таквите бродови од нивните пристаништа во јуни, многу од „бродовите духови“ продолжија непречено да пловат по Босфорот.
- Во почетокот сите танкери во таканаречената флота во сенка пловеа под знамето на Маршалските Острови. По успешната кампања на американската дипломатија, нивните регистрации беа откажани, но на умните бизнисмени им требаше само една ноќ да ги регистрираат своите бродови духови во Габон. Целата флота потоа заплови под знамето на Габон. Следното знаме под кое би можеле да пловат е знамето на Камерун или пацифичките држави Палау – вели Јерук Ишик.
На предупредувањата дека ова заобиколување на санкциите може да ја продолжи војната, Брисел реагираше со засилување на притисокот.
- Секој што се занимава со бродови за кои постои сомневање дека се занимаваат со ваков вид активност, како и бродови кои ги исклучуваат нивните транспондери (уреди што ја покажуваат точната локација на бродовите) или се фатени како пренесуваат непријавена стока од еден брод на друг, може да се соочи со кривична пријава и заплена на товар – вели Ами Даниел, ко-основач на Windward, израелска технолошка компанија која користи сателитски снимки за следење на сомнителни бродови го заобиколи режимот на санкции.
Политико забележува дека Турција одбила да воведе санкции кон Русија и покрај тоа што е членка на НАТО и ги зајакнува економските односи со двете страни во војната. Се чини дека оваа политика го одразува јавното мислење во таа земја. Имено, анкетите покажуваат дека две третини од Турците сметаат дека војната има негативно влијание врз нивната земја, а дури 80 отсто од граѓаните сметаат дека Турција треба да остане неутрална.
Анкара еднаш посредуваше во склучувањето на руско-украинскиот договор за жито, кој гарантираше непречен транспорт на жито од блокираните украински пристаништа. Договорот пропадна откако Русија се повлече од него минатиот месец. Киев минатата недела ги прогласи водите околу руските пристаништа на Црното Море за „воена опасна зона“, а економскиот советник на украинскиот претседател рече дека неговата земја внимателно го следи поморскиот сообраќај во Црното Море и смета дека сите бродови контролирани од Москва се валидни воени цели. .
Истиот ден, украинските вооружени сили со поморски дрон го погодија рускиот танкер Сиг, при што беше нанесена сериозна штета. Бродот, кој беше расчистен од американското Министерство за финансии во 2019 година, пловел во близина на окупираниот полуостров Крим, носел 43.123 барели мазут.
– Ја избраа најубавата мета – задоволно изјави Ишик.
- Сиг е брод кој заедно со својот сестрински брод Јаз им помага на руските вооружени сили повеќе од пет години. Нападот на Сиг, таен брод за поддршка на руската морнарица кој транспортира керозин од рафинериите во окупираниот Крим, е и напад на руската логистика во Сирија, како и на елитата блиска до Кремљ која заработува од трговијата со нафта. Ако мојата (надзорна) работа и помогна на Украина да го идентификува рускиот Сиг, тогаш сум горд. Има уште 15 до 20 такви цели и мислам дека Украина знае за нив. Со оглед на тоа дека светот одлучи да не прави ништо, Украинците решија да дејствуваат – заклучува Ишик.
