Топлотните бранови и долгите пеколни горештини, со температури повисоки од вообичаените, стануваат се почести и подолги феномени насекаде низ светот, па и во Македонија.
Пеколните горештини што ги донесе новиот топлотен бран беа предизвикани од феноменот познат како „топлинска купола“. Во Македонија пристигна вториот топлотен бран годинава, а до сабота температурите ќе достигнат до 40 степени
Што е топлинска купола и како се формира?
Топлинска купола е метеоролошки феномен во кој голема маса топол воздух е „заробена“ на одредена област, предизвикувајќи екстремни температури. Нормално е дека топлиот воздух, кој е потенок од ладниот, има тенденција да се крева нагоре. Сепак, силен систем со висок притисок може да го спречи тоа кревање и ширење и да го принуди топлиот воздух да остане „заробен“ во близина на површината во одредена област.
Системите со висок притисок во оваа смисла делуваат како капак или купола над одредена област. Атмосферскиот физичар Бранко Грисонјо, професор на Природно математичкот факултет во Загреб, вели дека „засилените врнежи во силно антициклонско воздушно поле не дозволува длабок проток на топол воздух и испарување, но со својот силен „капак“ го прави спротивното – го инхибира мешањето и вентилацијата на воздухот“.
– Ова најчесто се случува кога млазната струја, поларна или суптропска, е премногу слаба, а ова слабеење е нешто што се случува во овие моментални климатски промени – додава Грисонјо.
Сончевата енергија ја загрева земјата, а таа загреана земја потоа го загрева воздухот над неа. Без можност за издигнување и растурање, загреаниот воздух останува блиску до земјата, каде што продолжува да се загрева. Се кондензира под куполата, и како што неговата вкупна топлина е заробена во помал волумен, температурата дополнително се зголемува.
Високиот притисок го спречува и формирањето на облаци и врнежи, што значи дека просторот под топлинската купола останува сув и сончев, што пак дополнително ја зголемува температурата.
Студијата објавена во списанието Nature Climate Change ја анализираше топлинската купола од 2021 година во западна Канада и САД. Според таа студија, доколку глобалните температури се зголемат за 2°C над прединдустриските нивоа, топлинските куполи како онаа во 2021 година би можеле да се појавуваат на секои десет години.
„Поврзаноста помеѓу топлинските екстреми и просечната температура може делумно да се објасни со повратните информации помеѓу влагата на почвата и атмосферата. Веројатноста за топлински екстреми слични на оние во 2021 година се очекува да се зголеми поради општото затоплување, зголемените повратни информации помеѓу влагата на почвата и атмосферата, и слаби, но сепак значително зголемени веројатности за циркулација слична на топлинска купола – пишуваат авторите на студијата.
Bulletin of the Atomic Scientists објави во 2023 година дека климатските промени ги направиле топлинските куполи пет пати поверојатни.
