Во минатото, слепченскиот манастир „Св. Јован Претеча“ имал богата збирка со словенски и византиски ракописни книги. Главнината од оваа значајна македонска ракописна збирка била формирана од самите почетови на Охридската архиепископија, кога во манастирот се одвивала активна книжевна дејност.
За потребите на манастирскиот скрипториум била формирана богата прирачна библиотека од старословенски ракописи, кои биле користени како предлошки за пишување нови ракописни книги.
Некои од ново напишаните ракописи, притоа, биле наменети за потребите на самиот манастир, за користење за време на црковните богослужби или за духовно усовршување на припадниците на монашкото братство, со што манастирската ракописна збирка била збогатувана со нови ракописни книги со разнородна содржина. Колку бил значаен овој книжевен центар зборува и тоа што во манастирската библиотека, во трезорите се чувале извонредно стари ракописни книги.
Таков е „Слепченскиот апостол“, кој е пишуван во втората половина на 11 век.
Според академик Ѓорѓи Поп Атанасов, неретко одделни ракописи му биле дарувани на манастирот од страна на некои духовни или световни лица.
Постепено во Слепченскиот манастир била формирана една од најбогатите ракописни збирки, не само во Македонија туку и пошироко на Балканот. Оваа богата македонска ракописна збирка мошне рано им го привлекла вниманието на странските истражувачи и колекционери.
Затоа сега во странски ракописни збирки има повеќе од сто ракописи по потекло од Слепченскиот манастир, а во Македонија останале само остатоци од богатата збирка со старословенски ракописни книги што ја поседувал овој манастир.
Се отпечати фототипно издание на „Слепченскиот поменик“ од 16 век
Уште еден слепченски ракопис во фототипно издание се врати во манастирската библиотека, во матичниот манастир каде што беше создаден. Станува збор за „Слепченскиот поменик“ од 16 век, кој во 19 век бил распарчен на два дела и отуѓен од манастирот.
Едниот дел од страна на Бугарите, кој и денес се чува во Софија, во Националната библиотека „Св. Кирил и Методиј“ под бр. 1015, а другиот дел од ракописот заедно со познатиот патописец Виктор Григоровиќ во пролетта на 1845 г. отпатувал за Одеса, Украина, и денес се чува под број 1/116.
Сестринството на Слепченскиот манастир под раководство на академик Поп-Атанасов, при долго истражување на ракописот, направи анализа на сите личности што манастирот ги спомнувал во 16 век и претходно.
Покрај охридските архиепископи, во поменикот се споменуваат и ктиторите на манастирот – царот Михаил Седми Палеолог и царицата Теодора.
Од поменикот беа анализирани и илјадници имиња на монаси и мирјани, како и топоними од нивното потекло од целата диецеза на Охридската архиепископија.
Сестринството веќе многу години работи на репатријација на отуѓеното ракописно наследство на манастирот и до денес во дигитална форма се повратени околу 200 ракописни книги, пишувани од слепченските монаси во славниот Слепченски скрипториум на Охридската архиепископија.
Наскоро, ова фототипно издание ќе биде изложено во Скрипторискиот центар на манастирот за посетителите, љубителите и истражувачите.
Висарион Слепченски
Слепченскиот манастир „Св. Јован Претеча“ е еден од најрепрезентативните претставници на традицијата на Охридската духовна и книжевна школа, а директно и самиот охридски архиепископ Прохор е поврзан со главниот пишувач во Слепченскиот центар, Висарион Слепченски.
Висарион е македонски духовник, јеромонах и книжевен деец од 16 век. Тој еден од најзначајните книжевници од Македонија од овој период и е претставник на Слепченскиот книжевен центар при манастирот во селото Слепче кај Демир Хисар.
Досега се евидентирани повеќе негови ракописи. Станува збор за антологиски зборници на дела на црковни писатели, стиховни пролози, минеи, четвороевангелија, палеа и други средновековни жанровски видови.
Висарион не работел само на препишување на веќе постојните ракописни книги, туку врши избор на текстови, создавајќи ракописни зборници во кои преовладуваат текстови од филозофско-богословска, догматска, граматичка и полемичка содржина.
Негови ракописи се: „Дионисиј Аеропагит“ (1542), „Посланието на Јован Дамаскин до Козма Мајумски“, „Богословски зборник“ (1540), „Поученија на Кирил Александриски“, „Златоуст“ (1548) и др. Автор е и на „Слепченскиот поменик“ (1548) и на „Слепченскиот писмовник“ (1550). Во прологот за март-август 1554 год. е поместена најголемата збирка патерички раскази што досега е пронајдена од таков тип славјански ракописи.
Во ова дело, Висарион ги вметнал расказите: „Отец Герасим и лавот“, „За картагенскиот војвода“, „Филозофот Евгариј и епископот Синесиј“, „За калуѓерот кој бил несправедливо обвинет за кражба“, „За жената која била убиена од својот свекор“, „Папа Григориј Римски“, „Павле Препростиот“.
Пронајдете не на следниве мрежи:
