Божја казна, предупредување од светците, волја на природата или обичен несреќен случај? Никој од местото Туртела до Добри Лаки не се осмелува да биде сосема сигурен само во едно од можните сценаријата за стравотниот и непредвидлив удар на гром, кој во машкиот манастир „Успение на пресвета Богородица“, во Берово, среде празнична трпеза однесе девет животи и повреди педесетина присутни на прославатаПитомата и кротка Малешевија и по седумнаесет години, на денот на Успението на пресвета Богородица сè уште мириса на мистерија. Ниту непобедливата фаланга, составена од благородни бука, бел бор и цврст даб, не успеа за повеќе од една и пол деценија да го разреши необјаснивиот четврток, 29 август 1996 година, и громот од ведро небо, кој уби деветмина и повреди педесетина верници на традиционалниот народен собир во Берово.
Насобраниот немир на овој ден сè уште раѓа чудни и неописливи вибрации дури до длабочините на шумата со која некогаш царувал Дедо Иљо Малешевски, велат дел од локалните жители. Тој четврток не беше среќен ден за немирниот и живописен малешевски крај, продолжуваат да раскажуваат беровци со понизна молба да не ги именуваме зашто не сакаат да си забелажат со некого.
– Со свои очи гледавме кошмар среде бел ден и чисто и мирно небо. Растрчани луѓе на сите страни. Лелек. Солзи. Морничав призор. Некои им помагаа на повредените, некои само немо стоеа настрана. Немоќни да променат нешто по трагедијата што го снајде Берово. Бевме збунети и не знаевме што чудо нè снајде – видно вознемирени велат тие.
Божја казна, предупредување од светците, волја на природата или обичен несреќен случај? Никој од местото Туртела до Добри Лаки не се осмелува да биде сосема сигурен само во едно од можните сценаријата за стравотниот и непредвидлив удар на гром, кој во машкиот манастир „Успение на пресвета Богородица“, во Берово, немилосрдно удри среде празнична трпеза.
– Кои сте вие? Зошто сакате да знаете што се случи на Голема Богодица пред седумнаесет години? Што било, било. Поминало. Така требало да биде. Божја волја. Беше решено да го поместиме празникот за еден ден за софрата да биде мрсна. Многумина веруваат дека со тоа ја предизвикавме Божјата лутина, по што следуваше казна. Други мислат дека е случајност. Трети дека празникот зел курбан. Не знам што да мислам и во што да верувам. Трагично е што наши сограѓани ги загубија своите најмили на ден кога семејствата се обединуваат и треба да се веселат, а не да тагуваат. Близу сте до манастирот деца – ни го покажа правецот кон преубавиот христијански храм еден средовечен беровец, кој вели дека бил сведок на тажниот настан на Голема Богородица, и ни порача да се чуваме.
А, неколку метри понатаму, во манастирскиот атар владеат необична тишина и спокој. Питомото пространство од недогледно зеленило ниту одблизу не покажува знаци на каков било немил настан што се случил на светата земја. На оваа ледина секоја година во стотина големи казани се подготвува јадење од храната што верниците ја носат во црквата за здравје. Манџи од домати, кромид, пиперки, засладени со овчо и со јагнешко месо традиционално им се делат на насобраните верници.
Шест години по трагедијата, Голема Богородица е мирно прославена со поместување во мрсен ден
Дилемата дали чествувањето на воскресението на мајката Божја, Богородица, повторно да биде поместено од посен ден, среда, во мрсен ден четврток, во 2002 година, само шест години по трагедијата со фаталниот гром, завршила со иста одлука. И тогаш празникот беше одбележан со посебна литургија на 28 август, а народниот собир беше поместен за 29 август.
Овој пат ништо не го наруши спокојот на илјадниците православни верници од Берово и од земјата. Тие што биле присутни на веселбата објаснуваат дека иако сè поминало во најдобар ред, во атмосферата се чуствувала тивка тензија.
– Се сеќавам дека бев во голема дилема дали да одам на народниот собир. И го слушнав тоа што веќе го знаев. Од црквата објаснија дека е практика секогаш кога празникот се паѓа во посни денови да се помести за еден ден. Многумина беа во дилема дали повторно да го посетат манастирот „Успение на пресвета Богородица“ на тој ден. Особено што претходницата на собирот многу личеше на таа од кобната 1996 година. Сè помина во ред. Го прославивме празникот христијански и им оддадовме почит и по убаво се потсетивме на настраданите – раскажуваат беровци.
Океан од 15.000 насмевки го обоил дворот на „Успение на пресвета Богородица“ таа кобна 1996 година. Многумина сè уште со надеж прашуваат и очекуваат одговор на многу прашања за, како што велат, црниот четврток.
– Тешко се заборава тој немил настан. Вистина е дека поради практиката за служење мрсна храна празникот го поместивме за еден ден. Можеби тука згрешивме, но тоа и порано сме го правеле и немало никакви проблеми. По громот што се појави од никаде, од ведро небо, без никакво предупредување удри во бакарните казани на ледината и го зави Берово во црно, не знаеме повеќе во што да веруваме.
Луѓето раскажуваа дека трагедијата се случила поради, во тоа време, зачестената практика чинот на празнување на Голема Богородица да се нарекува курбан. Поради тоа што тој збор бил израз на една друга, нехристијанска вера. Други, пак, објаснуваат дека бакарот ја привлекол молњата со некакво атмосферско празнење. Којзнае. Сè е можно – зачудено велат беровци.
„На дел од поврдените секоја година на 28 август на градите им се појавува црвенило во форма на орев“?!
– Дефинитивно, беше Божје дело. Малкумина знаат дека дента кога беше трагедијата група луѓе седеа под оревот што го погоди гром. На истите тие луѓе со години на 28 август на градите им се појавува црвенило во форма на оревчиња и гранки од орев – ни раскажа еден жител од околните беровски села, кој побара „нераскажаниот дел од приказната“ да го објавиме без неговото име.
Дарко Гајдов од Скопје имал само 13 години кога со своите роднини присуствувал на народниот собир во беровскиот православен храм. Вели, глетката била стравотна.
– Сè се случи во пет минути. Небото се затемни, удри гром, истури дожд и се појави сонце. Не беа три грома како што се кажуваше туку два. Едниот удри во оградата на црквата и продолжи во оревот, кој пламна за секунда. Другиот ги погоди котлите во кои беше јадењето. Беше ужасно. Луѓе трчаа наоколу и им помагаа на повредените. Тие што беа опожарени ги фрлаа во Брегалница, која тече веднаш до манастирот. И многумина спасија. Оттогаш, никогаш веќе не сум бил на народниот собир во Берово – вели тој.
Тоа што, за жал, ја одбележа далечната 1996 година во Малешевијата, веројатно никој и никогаш нема да може да го објасни. Ниту тоа што и порано празнувањето се поместувало во мрсен ден, без последици. Ниту дали зборот курбан бил клуч за Божјата лутина или, пак, празникот зел курбан. Ниту природниот феномен гром од ведро небо и дали бил предизвикан од материјалот од кој биле направени казаните за приготвување храна.
Четворица загинати во авионска несреќа на Голема Богодица во 2008 година
Авион од типот „цесна 172“, сопственост на аероклубот „Скопје-ер“, на 29 август 2008 година се урна кај местото Скребатно, во непосредна близина на Охрид.
Во трагедијата во која, според очевидци, авионот удрил во земјата под прав агол, загинаа четворица. Тие натаму објаснуваат дека „цесната“ удрила во автомобил „застава 750“ во која имало 13-годишно девојче, кое било полесно повредено. Очевидците тврдат и дека настанот не бил случајност, а била избегната поголема несреќа бидејќи авионот што фрлал летоци можел да удри во група од три илјади луѓе насобрани да го прослават празникот Голема Богородица на неколку метри од несреќата.
Тоа што е сигурно е дека животот немилосрдно продолжува. Останува да се сеќаваме и секој да верува во својата приказна не потценувајќи ја туѓата верзија за вистината – порачуваат потомците на Димитар Поп Георгиев Беровски, Дедо Иљо Малешевски, Марија Поп Георгиева и други големи Македонци.
Сеќавањето кај беровци и по толку години не бледнее. И многумина и денес, со чудна внимателност се подготвуваат за секој 28 август. Тие што на големиот христијански празник ги загубија своите најмили, болката ги посетува секоја година на истиот ден. Успение на пресвета Богородица. 28 август. Ден што некогаш за нив претставувал голема радост. Денес е болна и мистериозна приказна што долго ќе се раскажува. Во слава на покојните. На Божјата волја или на суровата природа. Кој како милува.
Голема Богородица, воскресение на мајката на синот Божји
Успение на пресвета Богородица е еден од најголемите христијански празници. Православните, католиците и протестантите веруваат дека како и Исус така и Богородица, неговата мајка, на овој ден по смртта воскреснала и заминала на небото. Тој премин во верувањето се опишува како преминување на душата и на телото. Оттаму и доаѓа зборот успение, кој, всушност, значи искачување. Католиците и протестантите празнуваат на 15 август. Православните христијанипак, Успението на пресвета Богородица го прославуваат секоја година на 28 август. Или така барем е пропишано во црковниот ред.
По Свети Никола, Успение на пресвета Богодица е еден од најмасовно прославуваните христијански празници во Македонија.
Па така, низ земјата многу градови и села ја препознале мајката на синот Божји како своја заштитничка.
Југоисточниот крај е еден од најгласните во веселбите. Од Штип до струмичко Василево и најисточно на пат кон кроткото Берово, нема попатна станица покрај која на врелиот асфалт во пеколниот и немилосрден август од блиската цивилизација низ воздухот не трепери мирис на восок од манастирите и од црквите, кои се претесни да ги примат сите верници.
Едно од најмасовните прославувања на овој празник се случува традиционално, со години, во беровскиот манастир „Успение на пресвета Богородица“.
Преземено од: РепубликаПитомата и кротка Малешевија и по седумнаесет години, на денот на Успението на пресвета Богородица сè уште мири
