Во текот на целото битисување на СР Македонија и за време на распадот на СФРЈ постојано имало, најблаго речено, чудни загинувања на познати Македонци, кои во својата работа ставале повеќе „македонско“ отколку „југословенско“Чудниот камион кој наеднаш запира или ловната пушка која го погодува ловецот наместо дивата свиња.Ова се два начина на кои многу често гинеа познати дејци на политичката сцена во поранешната југословенска заедница. Веднаш потоа следуваше соопштение за несреќен случај за смртта на народниот херој, комеморации, минута молчење- свечен погреб и толку. Потоа случајот стануваше неофицијална забранета тема.Но, ова не беше случај само во Македонија како една од поранешните југословенски републики. Хрватите, исто така, имаат многу што да кажат за ликвидациите на нивни патриоти во минатото.Во ова досие ќе разгледаме три примери од минатото во кои е јасно воочлив т.н. потписот на Контраразузнавачката служба на Југославија (КОС). Службата чија суровост и бескрупулозност станаа митски во поранешната држава, но и зад чие дејствување има многу валкани работи. Иако, првенствено, создадена како посебен дел од третото одделение на ОЗНА (Одделение за заштита на народот) по завршувањето на Втората светска војна, КОС до смртта на Тито во 1980 година се сметаше за негова лична гарда, а по него за служба во која Србите имаа доминантна улога. Како и останатите тајни служби во светот, така и КОС имаше своја школа во која оперативците беа обучувани за вршење ликвидации, како и заташкување на тие ликвидации со наводни несреќи. Двата примера на почетокот од овој текст се опишани во многу книги на поранешни припадници на оваа служба (како, на пример, на некогашниот нејзин командант Јован Капиџиќ).Кога ќе се погледнат деталите, неверојатна е сличноста во загинувањето на македонските дејци, генерал-полковник Васко Карангелевски, архиепископот македонски и охридски, г.г. Ангелариј, и министерот за внатрешни работи Јордан Мијалков.
Генералот што сакаше македонска територијална одбранаВаско Карангелевски (1921-1977) е македонски воин, генерал-полковник и народен херој. Роден е во битолското село Брусник, каде што многу рано активно се вклучил и станал член на СКОЈ (Сојуз на комунистичката младина на Југославија). Кога се формирал првиот Партизански одред во брусничкиот регион, во 1942 година, Карангелевски веднаш се вклучил во него. Одредот најпрво изведувал помали диверзантски акции снабдувајќи се на тој начин со оружје и со муниција. Младиот Карангелевски посебно се истакнал со својата храброст, па станал командир на чета. Во текот на зимата во 1943 година со баталјонот „Стив Наумов – учествувал во партизанските акции од Егејска Македонија, па сѐ до Козјак. Повторно како истакнат борец и офицер, во февруари 1944 година добил командна функција овојпат како командант на баталјон во Третата ударна бригада. Оваа бригада учествувала во пролетната офанзива по која значително се зголемила слободната територија во Македонија. Од Третата ударна бригада се одделил еден баталјон, кој заминал во источна Македонија. Наскоро на тој терен се формирала Четвртата бригада, a Карангелевски станал заменик-командант. Подоцна истата должност ја вршел и во Петтата и во Седмата македонска народно ослободителна бригада. Крајот на војната го дочекал како командант на Четириесет и деветтата македонска дивизија. По ослободувањето бил офицер со чин генерал во ЈНА. Стигнал до највисокиот воен чин генерал-полковник.Генерал Карангелевски важел за еден од најспособните офицери во ЈНА (за време на војната, единиците под негова команда ги добиле речиси сите битки). По првиот и единствен Македонец началник на Генералштабот на ЈНА, Михајло Апостолски, генерал Карангелевски бил единствениот македонски кандидат за највисоката команда врз југословенската војска (според тогашниот систем на ротација). Но, не го поставиле. Наместо тоа, бил долго време командант на Скопската армиска област (подоцна преименувана како Трета армиска област).Карангелевски е офицер кој забележал како ЈНА сѐ повеќе претставува српска армија бидејќи огромното мнозинство офицери (дури две третини) биле Срби. Како реакција на тоа, тој барал единиците на Територијална одбрана да бидат составени само од припадници на републиките во кои се наоѓаат тие единици. Тоа би значело во македонската територијална одбрана да служат само Македонци, идеја која воопшто не му се допаднала на раководството во Белград. Тајно-воената команда на ЈНА (веќе комплетно во рацете на Србите) го поставува Ратко Младиќ, денес добро познатиот српски националист и воен злосторник од босанската војна, за неофицијален командант на Скопската армиска област, кој има сопствена екипа на агенти на КОС во Македонија.Карангелевски е убиен во 1977 година на падините на планината Караџица додека со пријателите бил на лов. Токму еден од нив по грешка, како што е официјално соопштено, пукал во него и го убил. Интересно е тоа што по истрагата воопшто не еизвршено балистичко вештачење на орудијата. Бидејќи убиството го направил близок пријател на Карангелевски, јавноста лесно била убедена дека станува збор за несреќен случај. Околностите на случајот се мошне сомнителни, особено што дел од ловците подоцна се осудени на долгогодишни затворски казни за други убиства. Сепак, до денес нема најави за отворање нова истрага.По неговата смрт, Младиќ е поставен за командант на Скопската армиска област. Кога избија војните во Југославија, Младиќ беше прекомандуван во Босна. Неговите злодела таму се добро познати.
Архиепископот што им пречеше на српските архијереиЦветко Крстевски, познат како г.г. Ангелариј, беше вториот архиепископ на Македонската православна црква и првиот на нашава листа што загинал по познатиот систем на сообраќајна несреќа со камион. Роден е на 25 март 1911 година во селото Долнени, Прилепско и потекнува од свештеничко семејство. Бил учесник во Народно-ослободителната борба, член на Иницијативниот одбор за организирање на МПЦ во 1945 година и член на Здружението на православното свештенство на Народна Република Македонија. Учествувал во работата на Првиот црковно-народен собор во Скопје во 1945 година и на Свештеничката конференција во 1946 година. За своите заслуги бил одликуван со црвен појас, со граден крст во 1959 година и со највисокото свештеничко одликување – протојереј ставрофор.
Тој станува посебно интересен за југословенските власти затоа што е македонскиот свештеник што го почнал основањето на македонските православни општини во светот. Тие подоцна стануваат центри на македонската емиграција, особено на патриотите кои сакаат независна и обединета Македонија. Од 1961 до 1964 година, како парохиски свештеник бил меѓу Македонците во Мелбурн, Австралија, каде што ја основал првата македонска православна црковна општина, каде што е изградена првата македонска црква во дијаспората. По враќањето од Мелбурн, во 1964 година работел во црквата „Свето Благовештение“ во Прилеп. Се замонашил во 1972 година. Устоличен е за епископ пелагониски во 1975 година, за дебарско-кичевски митрополит е хиротонисан на 5 јули 1977 година, а за охридски и македонски архиепископ и скопски митрополит е избран на 19 август 1981 година.Официјално загинал во сообраќајна несреќа на 15 јуни 1986 година во Дреновската Клисура, на патот Прилеп 8211; Скопје. Според официјалниот полициски извештај, автомобилот во кој првиот човек на МПЦ бил патник, удрил во цистерна со српски регистарски таблички. Имало кратка истрага во која е констатирана несреќа.А, еве како се случила несреќата според кажувањето на неговиот син Драгослав Крстески, за време на одбележувањето на 100 години од раѓањето на Ангелариј во црквата „Свето Благовештение“:„Загина во 1986 година на патот Прилеп 8211; Градско. Од едната страна го удри камионче што превезувало домати, а од другата камион, кој наводно немал сопирачки. Пред тоа служеше во родното село Долнени. И ден-денеска се сомневаме дека беше наместено, дека беше мистериозна смрт. Иако на судењето во Кавадарци ги осудија, казните што им беа изречени беа мали. Не добивме надомест, а го загубивме најмилиот. Неговата смрт докрај не е расчистена“.
Ништо ново во истрагата за МијалковНа 19 декември 1991 година во Собранието се одржуваше седница по повод декларацијата на тогашната Европската заедница и нејзините земји-членки донесена на 16 декември таа година во Брисел. Декларацијата за Југославија и Декларацијата за препораките за признавање на новите држави од Источна Европа и од Советскиот Сојуз, со што беа поставени условите за признавање на оние југословенски републики што ќе го побараат тоа. Притоа, како услови за признавање на новосоздадените држави беа формулирани критериуми како правна држава, човекови права, демократија и владеење на правото. Оваа декларација беше основата за формирањето на познатата Бадентерова комисија, која, како што е познато, утврди дека само Македонија и Словенија ги исполнуваат условите за признавање.Приближно во исто време во Скопје, двајца поранешни колеги имаа разговор. Едниот беше Јордан Мијалков, првиот министер за внатрешни работи на Република Македонија и поранешен припадник на КОС, а другиот Александар Васиљевиќ, актуелен шеф на оваа служба. Што е разговарано остана мистерија, но факт е дека Македонија во тој период побара меѓународно признавање, а Мијалков беше еден од организаторите на повлекувањето на македонските војници од југословенските боишта.Но, да се вратиме на Собранието. Во еден момент претседателот Стојан Андов ја прекина седницата за да ги информира пратениците дека загинал министерот за внатрешни работи во близина на Врање на пат да се сретне со сојузниот министер за внатрешни работи Петар Грачанин. Имаше едноминутно молчење, потоа беше формирана комисија, која без забелешки го прифати извештајот на српската сообраќајна полиција. Како се можело така бегло да се помине преку смртта на министер, до ден-денес е несфатливо.Во 2007 година МВР, на чија безбедносна служба сега е шеф неговиот син Сашо Мијалков, отвори истрага за оваа сообраќајка. Според извештаите од српските власти, врнело снег, а возачот на Мијалков возел брзо. При разминување со друго возило, автомобилите се судриле, службениот автомобил се извртел, по што неколку пати се удирал во ограда. Властите констатирале грешка на возачот на министерот Мијалков.Всушност, Јордан Мијалков не починал од ударот. Тој излегол од колата и викал за помош. Но, српската полиција, наместо да го пренесат во Скопје или во Белград, го однела во болницата во Врање. Мијалков, всушност, починал од посттрауматски стрес предизвикан од болките од скршените коски, а не од повреди на витални органи затоа што при обдукцијата такви не биле пронајдени. Премиерот Груевски тоа го потврди во една пригода, а од српската полиција добиле неверојатно објаснување, според кое, не го однеле во Белград или во Скопје бидејќи немале бензин.Сепак, засега нема нови моменти во истрагата, како што вели Иво Котевски, портпаролот на МВР.Дваесет години се долг период, доволен за да се скријат трагите за Ангелариј, а за Карангелевски е уште подолго. Што не значи дека не треба да се истражува. Тоа е долг не само кон семејствата, туку и кон македонскиот народ.
Извор: Република Чудниот камион кој наеднаш запира или ловната пушка која го погодува ло&
